Mówi się, że Bill of Lading (BOL, B/L) to najważniejszy dokument w transporcie morskim. Pełna zgoda, ale dlaczego jest tak istotny? Jakie rodzaje konosamentu warto znać? I co zrobić w przypadku, kiedy zgubimy morski list przewozowy? Na wszystkie pytania związane z dokumentem, bez którego morski transport Twoich towarów z Chin się nie odbędzie, odpowiadamy w poniższym artykule.
Bill of Lading — co to jest?
Bill of Lading, czyli morski list przewozowy lub inaczej konosament to najważniejszy dokument podczas transportu morskiego towaru np. z Chin do Polski. Choć definicje listu przewozowego mogą wydawać się skomplikowane, w rzeczywistości to nic innego, jak potwierdzenie przyjęcia ładunku i oświadczenie o przewozie towaru daną trasą. Taki dokument wydaje po sprawdzeniu ładunku przewoźnik lub kapitan statku. Co ciekawe, Bill of Lading jest wystawiany w kilku, najczęściej 5 lub 6 oryginalnych egzemplarzach. Kopie mogą się pojawiać, ale tylko w użytku wewnętrznym eksportera i importera. Tylko oryginalne konosamenty uprawniają do odbioru załadunku.
Dlaczego Bill of Lading jest tak ważny?
Morski list przewozowy jest potrzebny do przeprowadzenia odprawy celnej i potwierdzenia odbioru przesyłki. To ważny dokument podczas importu towaru także z kilku innych względów.
- Stanowi dowód przyjęcia towaru na statek w porcie załadunku i przekazuje przewoźnikowi prawo do dysponowania towarem na drodze morskiej aż do portu docelowego, wskazanego w umowie między eksporterem a importerem.
- Określa właściciela załadunku i nadaje mu prawo do odbioru przesyłki w porcie końcowym.
- Jest uważany za niezależny od towaru papier wartościowy, który może być przedmiotem obrotu. Oznacza to, że na jego podstawie mamy możliwość przenoszenia prawa własności do towaru, także w trakcie transportu statkiem.
Rodzaje morskich listów przewozowych
- Konosament załadowania (shipped, on board) i przyjęcia do załadowania (received for shipment) to podstawowe morskie listy przewozowe. Wyraźnie wskazują na załadowanie towaru i określają odpowiedzialność przewoźnika za przesyłkę od chwili wystawienia dokumentu.
- Czysty (clean Bill of Lading) i zaklauzulowany lub inaczej brudny (claused, foul BOL) — odpowiednio potwierdza, że ładunek został przyjęty w zewnętrznym dobrym stanie lub wskazuje jego braki i niezgodność z umową.
- Konosament liniowy (liner Bill of Lading) i czarterowy (Bill of Lading to be used with charter—party) — zawierający warunki umowy przewozu w konosamencie lub na podstawie umowy czarterowej w przypadku żeglugi nieregularnej.
- Konosament elektroniczny (electronic B/L).
- Konosament bezpośredni (through Bill of Lading) — wystawiany w przypadku, gdy transport składa się z kilku etapów.
- Konosament zwykły, który potwierdza, że towar będzie transportował określony przewoźnik, konkretnym statkiem do konkretnego portu i przeładunkowy (transshipment BOL) w przypadku przeładowywania towaru w drodze na inny statek.
Rodzaje konosamentów ze względu na wskazanie odbiorcy
Jak już wiesz, Bill of Lading to papier wartościowy. W związku z tym można zbywać i nabywać prawa do posiadania towaru, którego dotyczy. Dlatego wyróżniamy trzy rodzaje morskich listów przewozowych, określających właściciela załadunku:
- konosament imienny (straight BOL) — określa, że prawo do odbioru załadunku ma osoba, której imię i nazwisko widnieje na morskim liście przewozowym,
- konosament na zlecenie załadowcy lub wskazanej przez niego osoby (to order),
- konosament na okaziciela (to bearer) — uprawnia do odbioru towaru przez każdego, kto okaże oryginalny list przewozowy w porcie rozładunku. Jeśli trafi w niepowołane ręce, może skutkować utratą przewożonego towaru. Dobrą praktyką w tego rodzaju konosamentach jest umieszczenie wzmianki o osobie, którą należy zawiadomić o pojawieniu się ładunku w porcie docelowym (notify to…).
Zobacz także: Kontenery morskie — podział i rodzaje
Jaką drogę pokonuje Bill of Lading?
Choć mogłoby się wydawać, że morski list przewozowy znajduje się na statku wraz z załadunkiem, najczęściej tak nie jest. Poza trasami krótkiego zasięgu morski list przewozowy jest wysyłany pocztą kurierską. Coraz bardziej popularny staje się też elektroniczny Bill of Lading. Dokument wystawia spedytor lub kapitan statku w imieniu przewoźnika i przesyła go do załadowcy. Kiedy importer ureguluje opłaty, otrzymuje od załadowcy morski list przewozowy. Z nim odbiorca załadunku może udać się do portu docelowego. Następnie przekazuje go spedytorowi, który po weryfikacji dokumentu zezwala na wydanie towaru.
Co zawiera Bill of Lading?
Do podstawowych danych, znajdujących się na morskim liście przewozowym należą:
- dane załadowcy (shipper),
- dane odbiorcy (consignee),
- nazwa statku,
- adres, na który wysyłane jest zawiadomienie o dostarczeniu towaru do portu docelowego (notify to…),
- miejsce odbioru towaru, port załadunku i rozładunku,
- miejsce i data wystawienia konosamentu,
- wymiary, waga, liczba i rodzaj przesyłek,
- opis towaru,
- numer listu przewozowego i kontenera,
- warunki konosamentowe, które widnieją na pierwszej stronie dokumentu.
Zgubienie oryginalnego morskiego listu przewozowego — co robić?
Na podstawie dokumnetu BOL jest wydawany towar przywieziony do portu docelowego. Dlatego należy uważać, aby po prostu nie zgubić konosamentów. Co jednak zrobić, kiedy oryginalne morskie listy przewozowe przepadną? Po pierwsze — działać szybko. W przeciwnym wypadku trzeba będzie liczyć się z dodatkowymi kosztami, związanymi z przetrzymaniem towaru w porcie rozładunku. Po drugie należy skontaktować się ze spedytorem i przewoźnikiem morskim, by ustalić, jakie dokumenty będą niezbędne do wydania duplikatu konosamentu lub rozpoczęcia procedury zwolnienia ładunku bez konieczności okazania oryginalnego konosamentu.